DİĞER TÜRK DEVLET VE TOPLULUKLARI

İSKİTLER:

Ø  MÖ. VII. yüzyılda batıya doğru göç ederek Karadeniz'in kuzeyinden Tuna nehrine kadar uzanan topraklara yerleştiler.

Ø  Batı kaynakları bu topluluğa İskitler, İranlılar ise Sakalar adını vermişlerdir.

Ø  Çok uluslu bir devlet olan İskitlerin yönetici kesimi Türklerden meydana geliyordu. Yaşayış ve inanışları Türklerle aynıydı.

Ø  Alper Tunga Destanı en önemli edebi eserleridir.

AKHUNLAR:

Ø  Hunların soyundan gelmektedirler.

Ø  Afganistan'ın batısında MS.350 yıllarında kurulan bu Türk Devleti HEFTAL isimli hükümdarından dolayı EFTALİT DEVLETİ diye de anılır.

Ø  Sasani ülkesinde çıkan Mazdek isyanının bastırılmasında büyük rol oynadılar.

Ø  Göktürklerin batı kanadı yöneticisi İstemi Yabgu tarafından yıkıldılar.

AVARLAR:

Ø  Arapların ve Bizanslıların Avar, Çinlilerin Juan Juan dediği bu topluluk Büyük Hun İmparatorluğunun yıkılmasından sonra Orta Asya’ya hâkim olmuşlardır.

Ø  552 yılında Orta Asya'daki Avar Devletine Göktürkler son verince, batıya doğru göç eden Avarlar, Romanya’da yeni devletlerini kurdular.

Ø  Bizans’la mücadeleye başlayan 619 yılında tek başına, 629 yılında da Sasanilerle birlikte İstanbul'u kuşattılar.

Ø  Slav topluluklarını göç etmeye mecbur ederek, bunların Doğu Avrupa ve Balkanlara yerleşmesini sağladılar.

HAZARLAR:

Ø  Orta Asya’da Göktürk hâkimiyetinde yaşayan hazarlar, bu devletin yıkılmasından sonra Hazar Denizi ile Karadeniz arasındaki bölgeye göç ederek yerleşmişlerdir.

Ø  Bizans’la işbirliği yaparak Sasanilerle mücadele eden Hazarlar, bu devletin zayıflamasında büyük rol oynamışlardır.

Ø  Hz. Osman döneminde Müslümanların Kafkasya’ya yerleşmesine engel olmuşlardır.

Ø  Museviliği benimseyen Hazar hakanı, ülkesinde sağladığı inanç özgürlüğü sayesinde gerek Hıristiyanlar, gerek Museviler ve gerekse Müslümanlar Hazar ülkesinde serbestçe yaşamışlardır.

Ø  X. yy da Peçenek saldırıları ile zayıflayan Hazar Hakanlığına Ruslar son vermişlerdir.

BULGARLAR:

Ø  Batı Hunları ile Ogur Türklerinin kaynaşması sonucu ortaya çıkan Türk topluluğuna BULGARLAR denir.

Ø  GökTürk devletinin yıkılmasından sonra Karadeniz’in kuzeyinde Büyük Bulgarya adıyla bir devlet kurmuşlardır.

Ø  Bu devlet kurucusu Kubrat’ın ölümünden sonra Hazar devleti tarafından yıkılmıştır.

Ø  Devletleri yıkılan Bulgarlar iki kola ayrılmışlardır. Birinci kol göç ederek Tuna nehri kıyılarına gelerek ve buraya yerleşirken, ikinci kol ise Volga ırmağı kıyılarına yerleşmişlerdir.

TUNA BULGARLARI:

Ø  Büyük Bulgarya devletinin yıkılmasından sonra Tuna boylarına (Bugünkü Bulgaristan topraklarına) yerleşen Bulgar Türkleri burada Tuna Bulgar Devleti adıyla bir devlet kurmuşlardır.

Ø  Kurum Han zamanında İstanbul’u kuşattılar. (Avarlardan sonra İstanbul’u kuşatan ikinci Türk Devletidir.)

Ø  Tuna Bulgarları Boris Han zamanında Hıristiyanlığı benimsemişlerdir. Zamanla kalabalık Slav toplulukları arasında kimliklerini kaybederek Slavlaşmışlardır.

 KAMA (İTİL) BULGARLARI:

Ø  Büyük Bulgarya devletinin yıkılmasından sonra Volga boylarına yerleşen Bulgarlar burada Kama Bulgar Devletini kurmuşlardır.

Ø  X. Yy da hükümdarları Almış han zamanında İslamiyet’i benimsemişlerdir.

Ø  1236 yılında Moğol egemenliğine giren Kama Bulgarları bugün Rusya’da yaşayan Kazan Türklerinin esas kitlesini oluşturur.

MACARLAR:

Ø  Fin-Ugor kavimlerinin, On Uygur kaviyle kaynaşması sonucu ortaya çıkmış bir Türk kavmidir.

Ø  Kavimler göçü sonrası orta Avrupa’ya giderek bugünkü Macaristan topraklarına yerleşmişlerdir.

Ø  XI. yy da Hıristiyanlığı kabul etmişler ve zamanla Türk kültüründen uzaklaşmışlardır.

OĞUZLAR:

Ø  Önceleri Göktürk ve Uygur hâkimiyetinde yaşayan Oğuzlar, bu devletlerin yıkılmasından sonra Aral Gölü civarına yerleşmişler ve burada Oğuz Yabgu Devleti adıyla devlet kurmuşlardır.

Ø  XI. yy da İslamiyet’i kabul eden Oğuzlar, Selçuklu ve Osmanlı devletinin de kurucularıdır.

PEÇENEKLER:

Ø  Önceleri Orta Asya’da yaşayan Peçenekler, Karluk baskısı sonucu Hazar Denizi civarına yerleşmişler ama bu bölgede de Hazar ve Oğuz baskısı ile tutunamayarak Balkanlara göç etmişlerdir.

Ø  Rusların güneye inmesini engelleyen Peçenekler bağımsız devlet kuramamışlardır. Çoğunlukla Bizans ordusunda paralı asker olarak görev yapan Peçenekler Malazgirt savaşına da Bizans ordusunda katılmışlardır. Ancak rakiplerinin de kendileri gibi Türk olduğunu anlayan Peçenek askerlerinin bir kısmı Selçuklu safına geçerken, bir kısmı da savaşmayı reddederek geri dönmüşlerdir. Bizans’la bu olaydan sonra arası açılan Peçenekler Bizans’ın Kıpçaklarla işbirliği yapması sonucu ortadan kaldırıldılar.

BAŞKIRTLAR:

Ø  Başkırtlar, Beş Ogur Türklerinden gelmektedir.

Ø  X. yy da Volga boylarında oturmaktaydılar.

Ø  Moğol istilası sırasında Moğol egemenliğine giren Başkırtlar, daha sonra Rus egemenliğinde kalmışladır.

SABİRLER:

Ø  Önceleri Issık göl civarında hun egemenliğinde yaşayan Sabirler, daha sonra Avarların baskısı ile batıya göç etmişlerdir.

Ø  Anadolu’ya akın yapan ikinci Türk kavmidir. (İlk olarak Hunlar Anadolu’ya akınlar düzenlemişti)

Ø  Sasanilerle anlaşarak Bizans’a karşı savaştılar.

Ø  Bugünkü Sibirya bölgesine isim veren Türk kavmidir.

TÜRGEŞLER:

Ø  Önceleri Göktürk hâkimiyetinde yaşayan bu kavim, Göktürk devletinin yıkılması ile bağımsızlığını ilan etti.

Ø  Kurucusu Baga Tarkandır.

Ø  Kendi adına para bastıran ilk Türk devleti Türgeşlerdir.

Ø  Sulu Kağan zamanında Emevilerle mücadele ederek, Türkistan’ın Araplaşmasını önlemişlerdir.

Ø  Karluklar tarafından yıkılmışlardır.

KARLUKLAR:

Ø  Uygur ve Karahanlı devletlerinin kurulmasında etkili olan Türk boyudur.

Ø  Talas savaşında Çinlilere karşı Arapları destekleyerek, Orta Asya’nın Çin egemenliğine girmesini engellemişlerdir.

Ø  İslam’ı kabul eden ilk Türk boyudur.

KIRGIZLAR:

Ø  Önceleri Hun, Göktürk ve Uygur hâkimiyetinde yaşadılar.

Ø  840 yılında Ötüken’i alarak Uygurlara son verdiler.

Ø  Türklerin anayurdunu Moğollara karşı koruyamayarak Moğol hâkimiyetine girdiler.

Ø  Kırgızlara ait Manas destanı dünya tarihinin en uzun ve hala devam eden tek destanıdır.

Ø  Rusların Orta Asya’yı ele geçirmesi ile Rus egemenliğine girdiler.

Ø  1991 yılında bağımsızlıklarını ilan ettiler.

Ø  Bugünkü başkentleri Bişkektir.